فشار خون، قاتل خاموش

در واقع همه ي افراد فشار خون دارند! خون براي گردش مؤثر در عروق بدن، از نيرو و فشاري برخوردار است که آن را به نقاط مختلف بدن مي رساند و وقتي اين فشار خون افزايش يابد بيماري تلقي مي شود.
افزايش فشار خون مي تواند اعضاي مختلفي از جمله قلب، عروق خوني، کليه ها و مغز را تحت تأثير قرار دهد.
ميزاني از فشار خون که بالا در نظر گرفته مي شود در منابع مختلف متفاوت است ولي معمولا به فشار خون بيشتر از 140/90 ميلي متر جيوه، افزايش فشار خون اطلاق مي شود. فشار خون افزايش يافته قاتل خاموش نيز نام دارد، چون گرچه معمولاً بي علامت است، ولي مي تواند منجر به حمله ي قلبي و سکته مغزي شود.

فشار خون بالا در چه کساني ديده مي شود؟
 

فشار خون بالا در افراد مسن بسيار شايع است. تقريباً از هر چهار نفر، يکنفر از فشار خون بالا رنج مي برد. فشار خون در بيماران جوان تر بين مردان شايع تر است. ولي در سنين بالاتر در زنان بيشتر از مردان ديده مي شود. به طور کلي با افزايش سن، خطر ابتلا نيز افزايش مي يابد.

عوامل مستعدکننده
 

بيشتر مردم از نوعي افزايش خون رنج مي برند که علت مشخصي براي آن يافت نشده و به آن افزايش «فشار خون اوليه» گفته مي شود.

عوامل مؤثر در فشار خون اوليه:
 

- سن: مطالعات مختلف نشان مي دهد که سير پيشرونده ي افزايش فشار خون با افزايش سن ارتباط دارد.
- ژنتيک: به خوبي اثبات شده است که عوامل ژنتيکي که به ارث مي رسند با افزايش فشار خون ارتباط دارند.
- نژاد: سفيدپوستان و نژاد هند و اروپايي بيشتر دچار افزايش فشار خون مي شوند.
- عوامل محيطي: مانند چاقي، الکل، نمک زياد و استرس نيز در اين مورد مؤثر هستند.
ساير مبتلايان به فشار خون افزايش يافته علت مشخصي براي بيماري خود دارند. به اين نوع، افزايش «فشار خون ثانويه» گفته مي شود.

عوامل مؤثر در افزايش فشار خون ثانويه:
 

* بيماري کليوي: احتباس آب و نمک در بدن، موجب بالا رفتن فشار خون مي شود. اين افزايش، خود مي تواند باعث ايجاد بيماري کليوي شود يا آن را بدتر کند.
* بيماري هاي غدد درون ريز: مانند سندروم کوشينگ، هايپرپلازي آدرنال و فئوکروموسايتوما.
* داروها و سموم: افزايش فشار خون مي تواند عارضه ي جانبي استروئيدها، الکل، کوکايين، سيکلوسپورين و اريتروپوئيتين باشد. مصرف مواد حاوي تيروزين مانند بعضي از پنيرها در افرادي که از داروهاي ضد افسردگي خاصي استفاده مي کنند ممکن است منجر به حمله ي افزايش فشار خون در اين افراد شود. خطر افزايش فشار خون در زناني که از قرص هاي ضد بارداري استفاده مي کنند. بيشتر است.
* اشکال در سيستم عصبي خودکار و يا سيستم هورموني کليه (رتين آنژيوتانسين). فشار بالا در اوايل بارداري ممکن است نشان دهنده ي افزايش فشار خون اوليه باشد. فشار خون بالا، در نيمه ي دوم حاملگي «پرده اکلامپسي» ناميده مي شود که معمولاً اگر کنترل شود، پس از زايمان از بين مي رود و مشکل جدي ايجاد نمي کند.

علت ايجاد فشار خون بالا چيست؟
 

علل بروز اين بيماري هنوز به طور کامل شناخته نشده است. در بيشتر موارد افزايش مقاومت محيطي عروق مسؤول افزايش فشار خون است که خود علل متفاوتي دارد.

چرا بايد فشار خون بالا را کنترل کرد؟
 

فشار خون بالا يک عامل خطر مهم در ايجاد نارسايي قلبي است که مي تواند موجب نارسايي کليه، مشکلات عروق محيطي، تخريب عروق شبکيه چشم، سکته ي مغزي و حمله ي قلبي شود، به همين دليل پيشگيري و درمان آن بسيار مهم است. اگر ميزان فشار خون به سرعت بالا رفته و به حدود 200/13 برسد به آن فشار خون بدخيم گفته مي شود که آسيب زيادي ايجاد مي کند و موجب مرگ مي شود.

فشار خون بالا چگونه تشخيص داده مي شود؟
 

* ميزان فشار خون: فشار خون در چند نوبت و در شرايط استاندارد اندازه گيري مي شود.
* عکس قفسه سينه: ممکن است علايم نارسايي قلبي و بزرگ شدن قلب را نشان دهد.
* آزمايش خون: اوره والکتروليت ها براي عملکرد کليه و همچنين چربي و قند خون بررسي مي شوند.
* آزمايش ادرار: براي يافتن بيماري کليوي انجام مي شود.

فشار خون بالا چگونه درمان مي شود؟
 

هدف از درمان رساندن فشار خون به کمتر از 140/90 در افراد معمولي و کمتر از 130/85 در بيماران مبتلا به بيماري کليوي يا ديابت است. با اين هدف که در دراز مدت خطر عوارض وخيمي که گفته شد کاهش پيدا کند.
براي کمک به کاهش عوارض بهتر است:
* سيگار ترک شود تا آسيب عروقي کمتر شود.
* کاهش وزن به وسيله ي رژيم غذايي يا ورزش انجام شود.
* کاهش مصرف نمک و اجتناب از مصرف غذاهايي که شور تهيه مي شوند.
* فعاليت بدني و ورزش منظم افزايش يابد.
* استرس کاهش يابد.
براي کنترل فشار خون پزشک ممکن است داروهاي مختلفي تجويز کند که مکانيسم هاي متفاوتي دارند. معمولا يک نوع دارو همراه تغيير شيوه ي زندگي به صورتي که گفته شد به کار مي رود. اگر به اندازه ي کافي مؤثر نباشد داروهاي ديگري اضافه مي شود. البته انتخاب دارو به عوامل متعددي از جمله شرايط جسماني فرد بستگي دارد.
منبع: 7 روز زندگي شماره 115